Wij hebben drie jonge kinderen; twee meisjes van zes en zeven en een jongetje van bijna vier. Samen produceren ze elke dag een kakafonie van blije verhalen, ruzies, moppen, speelgeluiden en frustraties over van alles en nog wat. Manlief en ik staan regelmatig versteld van de grote hoeveilheid herrie die ze met zijn drietjes kunnen produceren. Kortom, er zijn heel wat dagen per jaar die voelen als de dag van de overprikkeling. Maar dat is natuurlijk níet wat er mee bedoeld wordt. Deze dag is in het leven geroepen om een heel andere, belangrijke reden.
Overprikkeling bij hersenletsel
Op 23 juni is het de Internationale dag van de overprikkeling. Met deze jaarlijkse Dag van Overprikkeling tracht de stichting achter de website hersenletsel-uitleg.nl meer bewustwording én kennis over overprikkeling als gevolg van hersenletsel te realiseren. In Nederland krijgen jaarlijks naar schatting 160.000 nieuwe mensen te maken met een vorm van hersenletsel. Ongeveer de helft van hen lijdt sindsdien aan het niet meer kunnen filteren en daarmee verdragen van zintuiglijke prikkels. Wereldwijd is het aantal mensen met overprikkeling ontelbaar groot. Veel mensen met hersenletsel en overprikkeling belanden in een sociaal isolement doordat ze door deze overprikkeling niet meer volledig deel kunnen nemen aan het gezins-, werk- en sociale leven. Ze kunnen niet deelnemen aan het openbare leven. Maar in hoeverre zijn wij als maatschappij ons bewust van het feit dat deze grote groep mensen bestaat? En houden we er voldoende rekening mee?
Revalidatie bij hersenletsel
Tijdens mijn revalidatieperiode bij de Hoogstraat in Utrecht heb ik kennisgemaakt met meerdere revalidanten die door Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) te kampen hadden met vermoeidheid door overprikkeling. Twee van hen waren nog jonge meiden, in de twintig die mij uitlegden wat het vervolg ervan was voor hen en hun dagelijks leven. Zo vertelde één van hen dat fietsen door de stad enorm lastig voor haar was. In het begin had ze helemaal opnieuw moeten leren fietsen doordat haar evenwicht gehinderd was. Nu dat alweer beter ging merkte ze dat ze last had van alle geluiden die je hoort als je door de stad fietst. Pratende mensen, toeterende auto’s, vogels die krijssen, alles kwam ongefilterd binnen. Zij moest bewust een aantal keer per dag de rust opzoeken om haar hersenen te laten “ontprikkelen”. Anders werd ze doodmoe. Eén van hen vertelde dat ze als gevolg van overprikkeling zware hoofdpijn kreeg. Tijdens hun revalidatie periode leerden zij onder andere hoe ze hiermee om moesten gaan en hoe ze bepaalde varianten van overprikkeling konden voorkomen.
ADHD en overprikkeling
Tussen onze therapieën door troffen wij elkaar regelmatig in de huiskamer voor dagrevalidanten en werd er af en toe gesproken over waar we in het dagelijks leven tegen aan liepen. Op een dag voegde zich een jongen van eind twintig bij ons die om fysieke redenen revalideerde. Hij vertelde dat hij ADHD heeft en een deel van de overprikkeling herkende. Weliswaar op een andere manier maar ook hij herkende de noodzaak om te ontprikkelen. En dat herken van thuis.
Mijn man heeft naast ADHD ook nog last van tinnitus, een combinatie die je vaker tegenkomt. Als gevolg van zijn tinnitus heeft hij een constante piep in zijn oor van ongeveer 55 db. Dat is ongeveer het geluid van een electrische tandenborstel die aanstaat. De héle dag. Elke dag. 24 uur lang. Tel daarbij op het geluidsniveau van drie ruziënde kinderen en ik kan me een bepaalde mate van overprikkeling voorstellen. Bij overprikkeling heb je zodanig veel prikkels te verwerken, dat je lichaam en hersenen aangeven zich ‘overladen te voelen. En dat is ook precies wat ik bij hem zie gebeuren. Hij loopt letterlijk over. Zijn hele lichaam reageert op de prikkels die zijn hoofd niet meer kunnen verwerken. Even buiten staan en een sigaretje roken helpt vaak al voldoende om te ontprikkelen en dan kan hij weer door
Het leven zit vol prikkels
Gezonde hersenen filteren prikkels. Dat filter zorgt ervoor dat alle interne en externe prikkels die binnenkomen te verwerken zijn voor je hersenen. Bij een kapot filter krijgen je hersenen teveel te verwerken en slaat het zenuwstelsel op tilt met uiteenlopende gevolgen. Tijdens mijn eigen revalidatie hoorde ik mede revalidanten klagen over snelle vermoeidheid, somberheid of moeite met plannen als gevolg van overprikkeling. Anderen vertelden dat ze juist last kregen van oriëntatie problemen, vergeetachtigheid of moeite met praten dan wel het begrijpen van taal. Nooit eerder heb ik me gerealiseerd hoe verstrekkend de gevolgen van overprikkeling kunnen zijn als tijdens mijn gesprekken met hen. Schrijnend vond ik het dat meerdere patiënten mij vertelden dat het leven vól prikkels zit en dat je er niet aan kan ontsnappen. “Je kan moeilijk de hele dag door aan je gezin vragen of ze stiller willen zijn”, zo legde een mede moeder mij uit.
Elke dag Dag van de Overprikkeling
En zo is het. Dat gaat niet. Zij gaf me de tip om op een dag met zware hoofdpijn, zonder pijnstilling een half uur in een ruimte met drukke kinderen te gaan zitten. Dan kon ik me wellicht een béétje voorstellen hoe het is. Zo gezegd, zo gedaan. Maar dat half uur heb ik niet gered. Ik geloof dat ik binnen tien minuten al het gevoel had dat er een zwaard door mijn hoofd kliefde. Ik hield het niet vol en liep de kamer uit. Volledig overprikkeld. Voor degenen die gevoelig zijn voor prikkels is elke dag een Dag van Overprikkeling. Elke dag worden zij geconfronteerd met de hoeveelheid prikkels die het leven nu eenmaal met zich meebrengt. De mate van aanpassing die dat van hen vergt is voor velen onzichtbaar. En dus is het goed dat er op 23 juni aandacht voor gevraagd wordt.
