In de week van 7 tot 15 maart is het de week van de hoogbegaafdheid. In deze week zijn er tal van activiteiten om hoogbegaafdheid positief onder de aandacht te brengen. Is dat nou echt nodig? Ja, dat is echt nodig, want er zijn nogal wat misvattingen en vooroordelen over hoogbegaafdheid. Hoogbegaafden zijn overal, in alle leeftijdsgroepen en alle sociaaleconomische groepen. En toch wordt hoogbegaafdheid nog vaak over het hoofd gezien. Deels omdat veel hoogbegaafde kinderen al van jongs af aan leren “onderduiken” omdat ze zo vaak voor wijsneus uitgemaakt worden. Veel hoogbegaafden hebben het gevoel dat ze niet zichzelf mogen zijn, dat ze zich aan moeten passen. En dat is jammer, want met de juiste kennis en ondersteuning hebben hoogbegaafden de maatschappij veel te bieden.

Even wat feitjes

Hoogbegaafdheid is een persoonskenmerk dat bij 2 à 3 % van de bevolking voorkomt, afhankelijk van de gehanteerde definitie. Intelligentie is een essentieel onderdeel, maar hoogbegaafdheid is méér dan alleen een hoog IQ. Gedrevenheid, autonomie, creativiteit, sensitiviteit zijn andere aspecten van hoogbegaafdheid. (bron: weekvandehoogbegaafdheid.nl).

Hoe is het om hoogbegaafd te zijn?

Onze oudste dochter is uitzonderlijk hoogbegaafd. Dit betekent dat zij een IQ heeft boven de 145. Het is voor haar heel lang lastig geweest om te begrijpen hoe zij verschilde van andere kinderen. En op het eerste gezicht verschilt ze ook niet zo veel. Maar als je haar wat langer kent dan zie je dat ze andere interesses heeft. Toen zij net 4 was en eindelijk naar de kleuterschool mocht was ze zo blij dat ze eindelijk aan de juf kon vragen of hoe wolken gemaakt worden. En wilde ze graag Hebreeuws leren. Voor haar de normaalste zaak van de wereld, voor ons ook want wij waren niet anders gewend. Als je aan haar vraagt hoe het is om hoogbegaafd te zijn dan zegt ze het volgende:

Ik vind het fijn als mensen rekening houden met het hoogbegaafd zijn. Want het kan heel vermoeiend zijn. Als je heel erg verlegen bent of heel veel dingen heel erg spannend vindt maar je wil er heel graag in dan houdt hoogbegaafdheid je tegen bij wat je wil.

Verlegen of kopschuw?

Zij associeert hoogbegaafd zijn vooral met verlegen zijn. En verlegen is ze zeker. Of eerder kopschuw. Ze heeft zo vaak in haar leven te horen gekregen dat ze een wijsneus is, een bijdehandje of dat ze grote mensen woorden gebruikt, dat ze gaandeweg heeft geleerd haar mond te houden. Ik kan me nog zo goed herinneren dat ze tweeëneenhalf was en iemand tegen haar zei: “kijk, daar loopt een woef!” En zij antwoordde: “Nee, dat is een labrador.” Beide gesprekspartners keken elkaar aan alsof de ander gek was. Daarnaast is ze ook gewoon een introvert kind. En dat is niet hetzelfde als verlegenheid. Introversie wordt vaak verward met verlegenheid. Dat is niet zo gek, want op het eerste gezicht lijken de introvert en de verlegen persoon als twee waterdruppels op elkaar. Toch is er een groot verschil tussen beide karaktertrekken. …Verlegenheid komt voort uit onzekerheid of schaamte, uit de angst voor afwijzing. (bron: Wikipedia)

Anders denken?

Soms stelt iemand een hele moeilijke vraag en dan weet ik zeker dat ik het antwoord weet maar dan durf ik niks te zeggen. Want het antwoord dat ik geef is heel anders dan wat de meeste kinderen zeggen en dan schaam ik me, dus zeg ik niks.

Een collega van mij zei ooit: “Het is niet zo dat deze kinderen anders denken, ofzo.” Maar dat doen ze dus wel. Ze benaderen een vraag of probleem op een andere manier. Ze denken eerder out-of-the-box. Of ze overwegen zoveel verschillende opties dat ze de draad kwijt raken. Simpele vragen zijn het lastigst. “Want, zo legt mijn dochter vaak uit, het antwoord is zó simpel. Maar niemand stak zijn vinger op. Dus ik zal het wel verkeerd bedscht hebben.” En dus zegt ze maar niks.

Elitair onderwijs

Ik vertelde een vriendinnetje dat onze dochter toegelaten is tot de Day a week school. Day a Week School (DWS) biedt onderwijs aan cognitief talentvolle leerlingen, die uitblinken qua leerprestaties en denkstrategieën. Kinderen die behoefte hebben aan meer uitdaging, dan dat het reguliere onderwijs hen kan bieden.

“Nou, lekker elitair zulk soort onderwijs”, was haar reactie. En ik stond met mijn mond vol tanden. Maar waarom zou onderwijs voor hoogbegaafden elitair zijn en zijn andere vormen van speciaal of specifiek onderwijs dat niet? Mijn dochter heeft een hele specifieke onderwijsbehoefte en school heeft keihard gewerkt om daaraan te voldoen. Het was echter niet genoeg. Nu krijgt ze wat ze nodig heeft. Waarom zou dat elitair zijn? Dat verdient toch ieder kind. Onderwijs moet passend zijn zodat een kind zich optimaal kan ontwikkelen.

Emancipatie van hoogbegaafden

Niet zo lang geleden las ik een stukje wat opriep tot de emancipatie van hoogbegaafden. Ik was meteen geïntrigeerd, wat hoezo moet deze doelgroep zich emanciperen? Maar de definitie van emancipatie is als volgt:

Het toekennen van gelijke rechten en het gelijkwaardig behandelen van verschillende sociale groepen binnen een samenleving, die voorheen niet dezelfde rechten en/of plichten hadden. Het wegwerken van discriminatie tussen verschillende bevolkingsgroepen.

Hoeveel ouders zijn er niet die dagelijks knokken voor het juiste onderwijs voor hun hoogbegaafde kind. Die met de handen in de haren zitten omdat hun kind zo ongelukkig is op school of zelfs helemaal niet meer naar school wil. Hoeveel ouders zijn er niet die met pijn in hun hart moeten toezien dat hun hoogbegaafde kind eenzaam is, niet uitgenodigd wordt voor partijtjes bijvoorbeeld of gepest wordt op school. Als je goed kijkt en luistert naar hoogbegaafde kinderen en hun ouders dan hoor je de frustratie en de wanhoop en de wens dat hun kind hetzelfde behandeld wordt als de rest. En dat is waar emancipatie over gaat; het toekennen van gelijke rechten. Het weg werken van sociale ongelijkheden, het streven naar een volwaardige plaats in de samenleving. Dus ja, de week van hoogbegaafdheid is hard nodig om de vooroordelen en misvattingen die er zijn aan te kaarten. Zodat elk hoogbegaafd kind en iedere hoogbegaafde volwassene zich vrij kan ontwikkelen tot wie hij of zij is.