Vandaag is het Dodenherdenking. De dag dat we stil staan bij alle die gevallen zijn in tijden van oorlog. Morgen vieren we dat we mogen leven in vrijheid. De groep mensen die de tweede wereldoorlog zelf en bewust hebben meegemaakt word steeds kleiner. Mijn opa’s en oma’s hebben het meegemaakt, maar sinds een paar jaar zijn ze helaas overleden.
Mijn opa van mijn vaders kant vertelde er nooit veel over. Eigenlijk vertelde hij niks, totdat er een hoofdluis plaag was op de school van mijn kinderen. Ik vertelde op zondag dat we in de weer waren geweest met luizenkam en stinkende shampoo. Zijn antwoord was: “Mijn moeder scheerde ons allemaal kaal in de oorlog toen er luizen waren.” Einde verhaal en het enige verhaal wat ik van hem ooit hoorde over de oorlog. Geen dramatische verhalen van verloren familie en vrienden. Geen verhalen over zijn broer die op zijn eigen verjaardag was overleden in het laatste jaar voor de bevrijding. Wij waren kaal door de luizen. Meer aandacht wilde hij er niet aan geven.
Dodenherdenking op de dam
Geen van mijn grootouders vertelde er veel over. Mijn oma vertelde me een keer dat ze aardappelsoep op had en dat ze dat niet te eten vond maar je je moest toch wat. En dat was het dan. Maar ondanks dat ze er niet te veel over wilde praten was dodenherdenking iets om niet te vergeten. De televisie aan om te zien hoe toen nog koningin Beatrix een krans neerlegt op de Dam. En daarna weer verder.
En toch is het belangrijk. Dodenherdenking en Bevrijdingsdag zijn dagen die ons tijd geven om na te denken hoe vrij we eigenlijk zijn. Een tijd om te denken aan familie, vrienden, kennissen die in de tweede wereldoorlog en alles wat daarna is gekomen hun leven hebben gegeven voor die vrijheid.
Nu leven we in een intelligente lockdown door een virus. We zitten in beperking thuis en mogen op een verstandige manier naar buiten. Houden afstand, letten als het goed is op elkaar. We voelen ons beperkt in wat we wel en niet kunnen of mogen doen. Ook vieren we de dodenherdenking en bevrijdingsdag tijdens deze lockdown. Geen massa’s mensen op de dam die kijken hoe de koning en koningin een krans neerleggen. Ik heb geen idee hoe dat er dit jaar uit gaat zien.
Samen in vrijheid
Laten we daarom deze bevrijdingsdag eens stil staan bij het feit dat ondanks dat we beperkt worden, we nog steeds vrijheid hebben. Vrijheid om een rondje te lopen. Vrijheid om boodschappen te doen in de winkel van onze eigen keuze. Vrijheid om een geloof te hebben wat wij zelf kiezen. Wij zijn een volk. Een soort mens dat op deze aarde woont. En toch hoor je steeds meer dat racisme en antisemitisme overal aan het groeien is. Hebben we dan als volk nog steeds niets geleerd.
Waarom is er in de afgelopen vijfenzeventig jaar nog maar zo weinig veranderd. Waarom zijn er nu nog steeds mensen die het een ander niet gunnen om gelukkig te zijn omdat zij anders zijn dan jij. Waarom kan er geen wederzijds respect zijn.
Daarom is het nog steeds zo nodig om Dodenherdenking met elkaar te beleven. Laten we het samen beleven en samen herdenken. Laten we samen stilstaan bij alle mensen die wij zijn verloren. En laten we dan morgen samen vieren. Samen op afstand. Samen als een. Samen zonder stempel als Christen, Jood, Moslim, Atheist, of waar je je ook fijn bij voelt. Samen als familie, vriend, geliefde, buur of wereldbewoner. Dan vieren we samen de vrijheid en hoeft niemand zich meer ongewenst te voelen.
