Het is mij in enkele jaren meerdere keren overkomen en alleen al daarom zou het jou ook kunnen gebeuren: opgenomen worden. Dit keer niet in het ziekenhuis door een darmklacht of gebroken been, maar vanwege een depressie, suïcidaliteit, automutilatie, een eetstoornis of misschien een angststoornis. Net zo divers als alle lichamelijke problemen waarvoor je in het ziekenhuis kan belanden en net zo ernstig. Toch zeg je op een verjaardag eerder dat je met een gebroken been in het ziekenhuis hebt gelegen dan dat je plannen had om jezelf van het leven te beroven. Doordat velen van ons zwijgen is er veel onbegrip voor, maar ook onwetendheid over opgenomen worden met psychische klachten. Bij een ziekenhuisopname kan bijna iedereen zich wel iets voorstellen, maar hoe gaat het nu eigenlijk als je hoofd het allemaal even niet meer aankan?

De harde cijfers

Bijna de helft van alle Nederlanders krijgt eens in zijn leven te maken met een psychische aandoening. Daarvan hebben zo’n 280.000 mensen een ernstige psychische aandoening van langdurige aard (Delespaul en de consensusgroep EPA, 2013). Een op de vijf volwassenen heeft een depressie doorgemaakt. Meer dan een miljoen mensen in Nederland hebben een angststoornis en rond de 8% van de bevolking lijdt aan een Post Traumatische Stressstoornis (RIVM, Volksgezondheidenzorg.info, 2018). In 2016 pleegden bijna 1900 mensen in Nederland suïcide en dit aantal neemt nog steeds jaarlijks toe (CBS, 113.nl, 2017). Ongeveer 5600 mensen in Nederland zijn gediagnosticeerd met Anorexia Nervosa, ongeveer 22.000 mensen met Boulimia Nervosa en zo’n 160.000 mensen lijden aan Binge Eating Disorder (Novarum, feiten en cijfers, 2017). Dit is nog maar een kleine greep uit de vele psychische stoornissen die jouw leven, op zijn minst tijdelijk, kunnen ontwrichten. Met een gebroken been ga je naar het ziekenhuis, in een crisissituatie met psychische problemen kan je bij de geestelijke gezondheidszorg terecht. Hoe gaat dat dan?

Open, gesloten, PAAZ, GGZ, een kliniek?

Als het niet goed met je gaat en jij, je omgeving, de huisarts of een andere hulpverlener besluit dat het niet meer veilig of verstandig is om thuis te blijven, kan je opgenomen worden. In een crisissituatie zal deze opname meestal plaatsvinden op een PAAZ, de psychiatrische afdeling van het ziekenhuis. Daarnaast zijn er ook GGZ-instellingen die opnames aanbieden, maar meestal wordt hier een bed wat langer van tevoren aangevraagd. Deze plekken zijn er om rust en eerste hulp te bieden. Stabiliseren is het belangrijkste doel. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een open opname en een gesloten opname.

Bij een gesloten opname zijn alle deuren letterlijk gesloten, op slot. Je kan niet alleen naar buiten. Bij een open opname kan dat wel, al moet je het wel doorgeven wanneer je even weg bent. Mocht je echt voor een behandeling worden opgenomen, zal dit meestal gebeuren in een gespecialiseerde kliniek. De bekendste zijn klinieken voor mensen met een eetstoornis, maar zo zijn er ook klinieken voor mensen met PTSS, angststoornissen, depressies of Borderline. Afhankelijk van hoe het met je gaat en hoe het beleid in de kliniek is, mag je in het weekend naar huis.

In een kliniek is het belangrijkste doel in behandeling zijn, dus werken aan herstel. Bij een opname voor stabilisatie bestaat de dag vooral uit licht inspannende bezigheden als bewegen, creatief bezig zijn, gezamenlijke eetmomenten en zo nu en dan een individueel gesprek. Bij een opname in een kliniek zijn de dagen gevuld met intensieve therapieën die herstel mogelijk maken. Je kan bijvoorbeeld denken aan een programma met een traumagerichte therapie als EMDR, een individuele psychotherapie en groepstherapieën als creatieve therapie en psychomotorische therapie. Daarnaast wordt van je verwacht dat je een bijdrage levert aan huishoudelijke taken; dit hoeft meestal tijdens een opname voor stabilisatie niet.

De hulpverleners

Bij elke soort opname zijn verschillende hulpverleners betrokken. Bij de opnames gericht op stabilisatie (zoals op een PAAZ of bij een open/gesloten instelling) zijn dit voornamelijk psychiatrisch verpleegkundigen, hulpverleners met een verpleegkundige achtergrond die zich gespecialiseerd hebben in de psychiatrie. Zij begeleiden activiteiten, zijn aanwezig bij eetmomenten, voeren gesprekken met cliënten en kunnen medisch handelen indien nodig. Ze maken deel uit van een groter team met o.a. een psychiater die verantwoordelijk is voor jouw medicatie, aanmelding en ontslag en die je dan ook zeker een paar keer zal spreken, maar in het dagelijks leven binnen de opname zal je vooral de verpleegkundigen ontmoeten.

In een kliniek werken verschillende soorten therapeuten, allemaal met hun eigen specialisatie. Jouw hoofdbehandelaar zal de psychiater zijn. Deze regelt ook eventuele medicatie. Daarnaast zal je een vaste psycholoog toegewezen krijgen waarmee je individuele gesprekken voert. Voor groepstherapieën kun je denken aan een creatief therapeut, een psychomotore therapeut, een muziektherapeut of een sociaal pedagogisch hulpverlener. Deze SPH’ers zijn meestal ook 24/7 op de groep aanwezig als begeleiding. Je kan altijd even een praatje met hen maken en ze begeleiden de  eetmomenten. Vaak is ook een huisarts verbonden aan de kliniek zodat je daar naar toe kan nu je niet zomaar bij je eigen huisarts kan langsgaan.

Ik ben opgenomen, dus ik ben gek!

Ja, zo zal je je vast wel gevoeld hebben als je opgenomen bent (geweest). Ik heb mij ook vaak genoeg gek gevoeld. De chaos of juist leegte in mijn hoofd, mijn extreme behoefte aan rust, de overheersende angsten, het overweldigende gevoel van niet meer willen leven, het gewoon niet meer geven om anderen en de behoefte om mijzelf heel veel pijn te doen maakten dat ik mij wel gek voelde, af en toe. En ook de groepstherapieën met mensen met heel uiteenlopende problemen, de bizarre situaties die soms voorkomen tijdens een opname, het maken van kleurplaten en het gooien van pittenzakjes tijdens activiteiten, het krijgen van een lading pillen en het niet naar buiten kunnen omdat de deuren op slot zitten maakten dat ik mij af en toe echt ziek voelde.

Maar eerlijk: dat was ik toch ook? Als je niet op gips mag staan en dus in een rolstoel vervoerd moet worden, accepteer je ook dat je ziek bent. Dus waarom niet accepteren dat die deur op slot zit en dat je beter een paar dagen, weken of maanden rust kan nemen en dus kleurplaten moet kleuren in plaats van naar school of naar je werk kan gaan? Je voelt je misschien af en toe gek, maar je bent het niet. Hulp accepteren, kiezen voor stabilisatie en/of behandeling, is het dapperste besluit dat je kan nemen in deze situatie. Dus wacht rustig tot je de steun van het gips (de opname) niet meer nodig hebt en ga dan weer zelf staan. Soms nog wat wankel, soms misschien te vroeg, maar uiteindelijk ga je zelf weer lopen. En daar mag je trots op zijn! Je bent niet gek. Wij zijn niet gek. En we mogen praten over hoe moeilijk het leven soms is, want dat is het nu eenmaal. Voor bijna iedereen. Echt waar!