Seksueel misbruikt houdt nooit op. Het misbruik zelf misschien wel, maar de gevolgen blijven. Daar moet je de rest van je leven mee (leren)omgaan.
Seksueel misbruik gaat nooit helemaal weg
Wat mij betreft is één van de meest gemaakte fouten als het gaat om praten over seksueel misbruik de aanname dat het misbruik stopt als het eindigt. Lees die zin nog maar een keer, dan snap je misschien wat beter wat ik bedoel. De handeling zelf stopt wel, maar degene die het meegemaakt heeft (ik hou niet van het woord slachtoffer) is er dan echt nog niet vanaf. “Dan ga je toch in therapie? “, zeggen de meeste mensen dan alsof het een toverstokje is. Natuurlijk, therapie helpt een hoop. Het haalt de scherpe kanten eraf, het geeft je handvatten om met je trauma om te gaan. Het helpt je om met de traumatische ervaringen om te gaan. Maar het is geen gum die je herinneringen uitwist. Laat staan de mensen die met het misbruik te maken hebben.
Hoe gaat je omgeving om met het misbruik?
Ik schrijf bewust meervoud; mensen. Denk dan niet meteen aan meerdere misbruikers. Maar denk ook eens aan de mensen die het als eerste wisten en hoe zij er mee omgegaan zijn. Hebben ze geholpen of bleven ze stil? Of erger, ontkennen ze het? Steunen ze je of wijzen ze je af? Voor veel mensen die misbruikt zijn vormt de reactie van de omgeving een tweede trauma. De ontkenning van bijvoorbeeld je ouders aan wie je het eindelijk hebt durven vertellen kan een trauma op zich vormen. De manier waarop de mensen om je heen omgaan met jouw ervaring, met jouw onthulling als het ware, draagt significant bij aan de verdere verwerking ervan. Zeker als het misbruik plaats heeft gevonden door iemand in je directe omgeving, bijvoorbeeld een buurman, oom, neef of zwager. Wat gebeurt er als jij vertelt dat hij je misbruikt heeft. Geloven ze jou en wijzen ze hem af? Of geloven ze je niet en wijzen ze jou af? En wat als mensen ergens in het midden blijven hangen? Zich er niet in willen mensen of neutraal willen blijven?
Misbruik in de familie
Als het misbruik in de familie heeft plaats gevonden heeft dit ook effect op de hele familie. Een voorbeeld: stel je eens voor dat een jongvolwassen neef zijn kleine nichtje heeft misbruikt. Het misbruik heeft plaatsgevonden van haar kleuterjaren tot in haar puberteit. Ze heeft een aantal keer aan iemand vertelt wat er gebeurde en hoe bang ze was maar niemand heeft gehandeld. Haar mentor in de brugklas luisterde en zei dat ze het aan haar ouders moest vertellen maar deed zelf verder niks. Haar vriendinnen wisten het maar waren niet bij machte het te stoppen. Er waren wel mensen die iets vermoedden maar niemand deed iets. Tot ze eindelijk de moed bij elkaar had geraapt om het aan haar ouders te vertellen. Die geloofden haar gelukkig maar wisten niet wat ze moesten doen? Aangifte doen teen een familielid vonden ze wel een heel erg grote stap. Ze vertelden het wel aan de moeder van de jongen. Die werd woedend en ontkende alles.
Je wordt steeds weer met het misbruik geconfronteerd
Doordat haar ouders geef aangifte deden en zij het alleen niet durfde, ontstond er een rare situatie. Haar onthulling dat haar neef haar zo lang misbruikt had scheurde de familie in tweeën. Of beter gezegd in drieën. Sommige familieleden geloofde haar meteen en verbraken het contact met de neef. Anderen geloofden het wel maar bleven hem verwelkomen op feestjes en verjaardagen. Anderen geloofden er niets van en verbraken het contact met haar. Met pijn in haar hart moest ze aanzien hoe haar misbruiker op familiefeesten kwam terwijl zij noodgedwongen moest thuisblijven. Ze werd wel uitgenodigd maar wilde niet in dezelfde ruimte zijn als hij. Als ze haar familieleden ermee confronteerde merkte ze dat eromheen gedraaid werd. Of dat het werd weggewuifd, soms vergezeld door de mededeling dat ze het nu maar eens moest vergeten. Maar dat vergeten was best lastig als haar moeder trots een foto van de familie ophing waar hij ook op stond. Keer op keer werd ze op deze manier met het seksueel misbruik geconfronteerd. En keer op keer moest ze een manier vinden om er mee om te gaan.
Ik was zo’n meisje
Ik was zo’n meisje, hoewel mijn verhaal heel anders is. Ik bén zo’n meisje die gedurende haar leven een aantal keer zo hard met haar verleden geconfronteerd is dat ik noodgedwongen tijd en ruimte moest maken om hier mee om te gaan. En dat kost heel erg veel energie. Het doet me vreselijk veel verdriet dat mensen dit lijken te vergeten. Het stopt niet als het stopt. Ik ben me hier heel erg van bewust en dat maakte dat ik er mee om kan gaan. Ik moet ruimte creëren om de herinnering of de pijn, of wat het op dat moment dan ook is te verwerken. Soms moet ik rouwen en soms moet ik huilen. En soms…is het stil in mij. Dan ben ik het zó zat. Dan wil ik niet meer, niet wéér. Het liefst wil ik de herinneringen heel ver weg stoppen en er nooit meer aan denken. Ik trekt me terug en heb niet zoveel te vertellen. Geen zin om anderen te spreken, niet om te appen. Gewoon niks. Stil. Nergens woorden voor.
Als iemand in je omgeving misbruikt is
Als je iemand kent die misbruikt is als kind realiseer je dan alsjeblieft dat het iets is wat iemand de rest van zijn leven met zich meedraagt. Ook als er wel aangifte is gedaan of die persoon geen deel was van de directe omgeving. Soms is de dader een familielid, soms een buurman. Meestal is de dader een bekende. Voor de omgeving is het belangrijk om daar bij stil te staan! Praten helpt om het misbruik te verwerken. Niets doen is geen optie. “De juiste dingen doen kan van cruciale betekenis zijn voor het slachtoffer”, schrijft Sarina Brons over haar boek Wat kunnen wij doen. Ook als het seksueel misbruik als jaren geleden gestopt is helpt het om te praten over de plek die het nu heeft in het dagelijks leven. Misschien worstelt iemand wel met zijn partner relatie, of met de vraag of ze het wel of niet aan haar kinderen moet vertellen. En zo ja, hoe vertelt je dat dan? Als iemand in je omgeving misbruikt is, zeg dat ze er met je over mag praten. En spreek af hoe. Want het kan voor beide partijen enorm moeilijk zijn om de eerste stap te zetten.
Wil je meer weten over hoe je iemand kunt steunen na seksueel geweld? kijk dan eens op: https://centrumseksueelgeweld.nl/iemand-steunen/
