Rechts is de hand waarmee je schrijft. Met dit ezelsbruggetje heeft mijn kleuterjuf voor jarenlange verwarring gezorgd. Ik schrijf namelijk met links. De eerste jaren van de basisschool heb ik het in mijn hoofd dan ook bewust om moet draaien. Linkshandig zijn zorgde in mijn basisschool tijd nog écht voor verwarring en uitzonderingen die ik nu, bij mijn eveneenss linkshandige dochter niet meer terugzie. Ik vraag me af; is links zijn nu wel handig?

De breiles van juf Hilda

Al op de kleuterschool raakte in conflict met de juf door mijn linkshandigheid. Het was mijn allereerste juf; juf Hilda. Juf Hilda zal de geschiedenis ingaan als mijn enge kleuterjuf. Ze was streng en niet echt lief. Op een dag kregen we van juf Hilda breiles. Zij had de eerste steken opgezet en wij moesten verder breien. Maar wat ik ook deed, het leek nergens op. Ik breide af in plaats van op en eindigde dus zonder wol op mijn naalden óf een grote knoop. Ik deed heus mijn best maar kreeg alleen maar op mijn kop. En dus kwam ik huilend uit school. Mijn moeder, zelf juf in hart en nieren, had als snel door waar het aan lag. Ze pakte twee stel breinaalden, gaf mij een setje, ging tegenover me zitten en leerde me linkshandig breien.

Met diezelfde mate van geduld leerde ze me netjes met mes en vork eten. Keurig met mijn mes in de rechterhand en de vork links, want andersom was geen optie bij ons thuis. Op school kreeg ik een linkshandige vulpen en van mijn ouders een goede linkshandige schaar. Zelfs op de universiteit liep ik er nog tegenaan. Met statistiek kregen wij les achter een computer waar de muis vast zat aan de tafel en met een trackerbal bedient moest worden. Met je rechterhand. Het lukte me op zich wel maar erg langzaam. Te langzaam. En dus moest er voor mij een losse muis geregeld worden wat op weerstand bij de IT-afdeling stuitte. Gelukkig schoot één van mijn professoren me te hulp. Hij regelde een geschikte muis onder voorwaarde dat ik mee deed aan zijn onderzoek naar linkshandigheid.

Is handigheid aangeboren of aangeleerd?

Hij legde me uit dat niet alleen handgebruik een voorkeur heeft maar je ook een voorkeursvoet en voorkeurs oog hebt qua gebruik die niet persé overeen hoeven te komen met je schrijfhand. Hij liet me allerlei reflex testjes doen om te testen welke kant mijn voorkeur heeft. Doordat de hele maatschappij rechtshandig is ingericht leer je als linkshandige vanzelf een aantal dingen rechtshandig doen. Ook nu je op school niet meer gedwongen wordt toch met rechts te schrijven zoals vroeger de gewoonte was. Denk aan de gemiddelde juslepel. Die heeft een tuitje de verkeerde kant op. Schrijfblokken hebben de ring aan de linkerkant zitten waardoor je als linkshandige altijd met je pols op de ring zit.

Uit het onderzoek van mijn docent bleek dat ik bijna alles met twee handen kan. Alleen qua schrijven heb ik een duidelijke voorkeur voor links. Ik had daar nooit zo bij stilgestaan maar inderdaad, zowel grof- als fijnmotorisch kan ik bij de meeste dingen gewoon afwisselen. Schilderen, mascara op doen, een bal werpen, een racket hanteren en ( inmiddels) een muis gebruiken kan ik zowel met links als rechts. Schrijven en knippen alléén met links. Hij concludeerde dat ik zwak linkshandig ben maar nét niet vaardig genoeg om volledig tweehandig te noemen. Iets wat overigens maar heel zelden voorkomt. Veel linkshandigen hebben geleerd om een (groot) aantal dingen rechts te doen doordat de maatschappij rechtshandig is ingericht. Ongeveer 10% van de bevolking is linkshandig. Een nog kleiner deel van de bevolking is zowel linkshandig als rechtshandig en wordt ambidexter genoemd. Het gaat naar schatting om 1% van de totale bevolking. Wil je zelf test welke hand je dominante hand is bij het uitvoeren van taken? Doe dan de Strientest. Deze vind je onder andere hier; Strientest

10 % is linkshandig

Inmiddels nieuwsgierig geworden naar mijn eigen linkshandigheid kocht ik het boek Is links handig? Hierin stond onder andere te lezen dat doir de eeuwen heen 10 procent van de bevolking linkshandig is. De oorzaak van linkshandigheid is onbekend. Er zijn verschillende theorieën over en er wordt steeds meer onderzoek naar gedaan maar een eenduidige verklaring is nog niet gevonden. Zo kwam uit één van de onderzoeken naar voren de linkshandigen onderdeel zijn of zijn geweest van een tweeling. De hypothese was dat vroeg in de zwangerschap de andere helft van de tweeling is overleden waarbij vaak niet bekend was dat het een tweelingzwangerschap was. Uit dit onderzoek kwam tevens naar voren dat tweelingzwangerschappen vaker voorkomen in families van linkshandigen. Voor mij klopt deze bevinding. Ik ben zelf zwanger geweest van een tweeling.

Linkshandig huishouden

De oorzaak van rechts- of linkshandigheid is dus vooralsnog onbekend, maar zowel erfelijkheid als omgevingsfactoren lijken een rol te spelen. Volgens onderzoek hebben twee rechtshandige ouders 10 procent kans op een linkshandig kind, twee linkshandige ouders 26 procent. Er gaat een verhaal rond dat twee linkshandige ouders 80 procent kans hebben op een tweeling. Toen ik zwanger bleek van onze oudste dochter was ik dan ook erg beniewd want manlief is ook links. Het bleek één baby die een paar jaar later ook linkshandig bleek. Onze tweede dochter is rechthandig en leeft dus als een minderheid in een verder linkshandig huishouden. Zij kopieerde als klein kind wat ze zag en probeerde veel dingen met haar linkerhand te doen. En dus ging ik, 38 jaar nadat mijn moeder in gesprek ging met juf Hilda, in gesprek met de kleuterjuf van onze dochter om uit te leggen dat haar onhandigheid met knippen, tekenen en verven misschien voortkwam uit het feit dat ze in een soort omgekeerde wereld leefde. Als haar directe voorbeelden waren linkshandig en zij waarschijnlijk rechts. De juf stimuleerde haar de hand te gebruiken die voor haar het fijnst voelde en inderdaadhaar voorkeurshand is rechts. Nu is het afwachten wat onze zoon zal gaan doen. Waar hij ook voor kiest, de rechtshandigen zullen bij ons thuis in de minderheid blijven.

Het grootste probleem voor linkshandigen lijkt hun onzichtbaarheid te zijn. De rechtshandige meerderheid heeft geen oog voor de problemen of ongemakken waar linkshandigen dagelijks mee te maken hebben. De meeste linkshandigen nemen niet eens de moeite om na te denken over linkshandigheid. De vergelijking met onzichtbaar ziek zijn is dan ook snel getrokken. Ik heb denk ik net zo vaak gehoord ” Maar je ziet er helemaal niet ziek uit?!” als “Huh? Ben jij linkshandig?” In beide gevallen voel ik me soms een roze aap op een kinderboerderij. Een zeldzaamheid. Niet raar alleen héél bijzonder. Alleen omdat het de ander nooit is opgevallen dat ik links ben of een aandoening heb. Voor mijn beide ” bijzondere ” eigenschappen heb ik specifieke hulpmiddelen zoals een linkshandige schaar, een linkshandig ergonomisch gevormde wandelstok en linkshandige dunschillers. Op deze manier is links zijn, best handig.